Sociale innovatie is de ontwikkeling van mensen en groepen mensen. Sociale innovatie wordt veelal gelinkt aan technologische ontwikkeling. Want als technologische ontwikkeling een vlucht neemt, groeit ook de behoefte aan sociale innovatie; als mensen niet meegroeien, stokt de technische innovatie uiteindelijk bij het implementeren en toepassen van de technologische ontwikkelingen. [Wikipedia]

Hier maken we onderscheid tussen sociale innovatie binnen organisatie en in de maatschappij. Binnen organisaties is sociale innovatie meer gericht op de ontwikkeling van menskracht. Terwijl in de maatschappij met sociale innovatie verwezen wordt naar samenwerking met meerdere partijen ten behoeve van een gemeenschappelijk maatschappelijk doel.

Sociale innovatie binnen organisaties

Sociale innovatie is een vorm van modern werkgeverschap en richt zich vooral op vernieuwende manieren van organiseren, leidinggeven/managen en (samen)werken.

Nieuwe technologie vraagt om nieuwe organisatie:

• meer wendbare organisatievormen (zoals zelforganisatie),
• een lange termijn visie op ontwikkelen (een leven lang leren),
• nieuwe vormen van leiderschap,
• en langdurig en vitale inzetbaarheid van medewerkers.

Met sociale innovatie in organisaties leg je dus meer verantwoordelijkheid bij de medewerkers neer, daar waar ook de kennis en kunde zit. Functies worden dynamischer omdat de talenten en kennis van medewerkers specifieker ingezet wordt. Het vraagt ook om meer communicatie en ‘korte lijnen’ en dus om een minder controlerende en beslissende houding van leidinggevenden. Binnen zelforganisatie betekent leidinggeven zelfs leidinggeven aan je eigen rol(len) (eigenaarschap) ten behoeve van een gezamenlijk doel. Dat doe je in samenwerking met andere rollen, maar ook stakeholders buiten je eigen organisatie zoals klanten (co-creatie). Zo zet je de verschillende kennis en ervaring in en integreer je de verschillende soorten ervaringen en kennis.

Voorbeeld in organisatie | Holacracy bij Voys

Een wendbare organisatievorm waarin leiderschap van iedereen is.

Voorbeeld in organisaties | Een leven lang leren – subsidie

Het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid motiveert werkgevers om leren en ontwikkelen van medewerkers te stimuleren. Zij hebben geld beschikbaar gesteld voor het realiseren van de voorwaarden om tot scholing en ontwikkeling te komen. Hoe je zo’n ontwikkeling stap voor stap in gang zet lees je in het digitale e-book ‘zelf levendige HR-processen maken‘.

Voorbeelden vormen van sociale innovatie in organisaties

• organisaties waarin medewerkers gelijktijdig hun eigen werkgever zijn;
• organisaties waarin medewerkers in zelforganiserende / zelfsturende teams werken;
• campussen en bedrijfsverzamelgebouwen (‘broedplaatsen’) waarin medewerkers van verschillende organisaties elkaar treffen en over organisatiegrenzen heen producten/diensten ontwikkelen.

Sociale innovatie in de maatschappij

Sociale innovatie heeft niet altijd betrekking op het sociale domein. De principes van korte lijnen, dynamischere functies en meer eigenaarschap en het hebben van een gezamenlijk doel voor meerdere disciplines werkt ook voor nieuwe verhoudingen tussen burger, markt en overheid. Samen worden die drie uitgedaagd om na te denken over complexe vraagstukken in de maatschappij. Complexe vraagstukken roepen vaak grote meningsverschillen op. De kunst is om die meningsverschillen goed te integreren en te zorgen dat de informatie gedeeld en – vooral – gehoord wordt. Het heen en weer roepen van meningen, leidt tot polarisatie in plaats van integratie (lees ook het hoofdstuk over vechtenergie in Leve het team).

Voorbeeld in de maatschappij | Burgerberaad

Bij een burgerberaad helpt een groep van burgers politici bij het nemen van beslissingen over complexe onderwerpen. Zij komen tot aanbevelingen, die overgenomen kunnen worden door politici. Een rijke aanvulling dus op het democratisch stelsel.

Voorbeeld in de maatschappij | Into d’mentia

Kennisdeling over dementie door een hub en onderzoek naar het toepassen van interacties met VR-brillen.

Andere voorbeelden vormen van sociale innovatie in de maatschappij

• coöperaties waarin zelfstandigen of burgers samenwerken en producten en/of diensten ontwikkelen;
• samenwerkingsverbanden van organisaties (bedrijven, overheden, scholen, NGO’s e.a.) die samen een product of dienst ontwikkelen, uitgaande van gedeeld maatschappelijk doel.

Toetsvragen sociale innovatie

Zijn het inkoppertjes of is er werk aan de winkel?

Hoe hoog (op een schaal van 1-10) scoort jouw organisatie op:

Samenwerking in een ecosysteem: werk je veel samen met kennisinstituten, andere partijen in de keten of zelfs concurrenten?

Co-creatie: ontwikkel je producten en diensten samen met gebruikers en andere stakeholders?

Communicatie: hoe wordt een verscheidenheid aan kennis en ervaring benut?

Contextbewustzijn: hoe draagt jouw organisatie bij aan de grotere context, zoals de maatschappij? En aan de kleinere context, zoals medewerkers?

Wat is er nodig om er een 10 van te maken?